Navigacija

Anica Savić Rebac

1892–1953.
/uploads/attachment/author/8/15_anica_savi%C4%87_rebac.jpg
Suprug Hasan Rebac
Datum rođenja 4. oktobar 1892.
Datum smrti 7. oktobar 1953.
Veze

Lična situacija

Rođena je 1892. godine u uglednoj novosadskoj porodici. Otac joj je bio Milan Savić, dugogodišnji sekretar Matice srpske i urednik Letopisa Matice srpske, književnik, književni prevodilac i kulturni radnik, a majka Julijana Savić (rođ. Davidovac). Julijana je Anicu rodila u svojoj 33. godini i ona je bila njihovo jedino dete, te je bila okružena izuzetnom ljubavlju i pažnjom i majke i oca, a porodica u potpunosti posvećena njenom odrastanju i obrazovanju. Kuća Savića u Novom Sadu bila je centar okupljanja književnika, umetnika i ostalih značajnih ličnosti početka 20. veka. Shodno tome, Anica je odrastala u društvu znamenitih ljudi onog doba među kojima su Laza Kostić, Jovan Jovanović Zmaj, Simo Matavulj, Uroš Predić i mnogi drugi koji su posećivali dom njenog oca. U najranijoj mladosti okrenula se književnosti, a zahvaljujući očevoj podršci već je u svojoj 12. godini štampala prve prevode, a naredne godine i svoje prve pesme u listu Brankovo kolo, da bi sa svega 17 godina objavila i svoj prvi esej. Održavala je kontakte i vodila intenzivnu prepisku sa značajnim ljudima svoga doba od kojih se mogu izdvojiti Milan Kašanin i Miloš Crnjanski.

1909 – Anica Savić je u Novom Sadu završila osnovnu školu, srednjoškolski tečaj u Srpskoj pravoslavnoj devojačkoj školi i Srpsku pravoslavnu veliku gimnaziju. Maturirala je 1909. godine kao jedina devojka u generaciji.

1910 – cela porodica Savić se zbog Aničinog školovanja seli u Beč, gde ona upisuje klasičnu filologiju. Bila je izuzetno talentovana za učenje stranih jezika, sa lakoćom je savladala engleski, francuski i nemački jezik, kao i latinski i starogrčki. Čitala je u originalu antičke pisce i već se u najranijem detinjstvu zainteresovala za svet helenske književnosti i kulture što će joj ostati životna, književna i naučna preokupacija. Tokom studiranja u Beču bila je u centru evropske kulture.

1914 – 1918 – Pred početak Prvog svetskog rata Anica Savić je apsolvirala klasične nauke i njena porodica se vraća u Novi Sad, gde provode ratne godine. Za Anicu ovaj period predstavlja stagnaciju u njenom institucionalnom napredovanju i formalnom obrazovanju.

od 1920 – zbog proceduralnih razloga na Beogradskom univerzitetu Anica diplomira tek 1920. godine. Nakon diplomiranja za nju nastaje period profesionalne nesigurnosti. Sa ambicijama i obrazovanjem koje je posedovala želela je da radi na univerzitetu, međutim u univerzitetskim krugovima su postojali veliki otpori za tako nešto, pa je Anica najveći deo svoje profesionalne karijere provela kao profesorka u gimnazijama često menjajući mesto zaposlenja. Radila je u nekoliko gimnazija u Novom Sadu, Beogradu, Skoplju, Sarajevu.

1921 – Presudan događaj za život Anice Savić jeste njena udaja za Hasana Rebca 1921. godine i preseljenje cele njen porodice u Beograd. Hasan Rebac je studirao u Beogradu i Beču, a završio je studije orjentalistike na Sorboni. Učestvovao je u balkanskim ratovima kao srpski komita i dobrovoljac, povlačio se sa srpskom vojskom preko Albanije u Prvom svetskom ratu, nakon čega je preko Soluna otišao u Francusku. U međuratnom periodu bio je službenik Ministarstva vera Kraljevine SHS. Odnos Hasana i Anice bio je odnos pun ljubavi, razumevanja i podrške i pored različitih političkih, nacionalnih i verskih predrasuda sredine. Naime, mešoviti pravoslavno-muslimanski brak nikada nije naišao na razumevanje ni jedne ni druge sredine, a dodatno im je bio otežan položaj time što ni jedno ni drugo nisu bili posvećen vernici, čak naprotiv. Oboje su svojim progresivnim stavovima nadilazili sredinu u kojoj su živeli i radili, a u očima javnosti su jedno drugome bili slaba tačka: u novosadskim i beogradskim krugovima o Aničinoj udaji za muslimana govorilo se kao o nečemu neshvatljivom, a u muslimanskim krugovima Hasan je bio negativno komentarisan kako zbog toga što mu je supruga hrišćanka, tako i zbog toga što je isuviše obrazovana i samosvesna ličnost.

1930 – 1941 – Značajan deo života nakon 1930. godine Anica i Hasan proveli su u Skoplju, gde je Hasan službovao i gde će živeti sve do 1941. godine kada će se kao izbeglice preseliti prvo u Vrnjačku Banju, a zatim u Beograd, gde su nekoliko godina izuzetno teško živeli. Otac joj umire 1930. godine. Aničina porodica je, i pre smrti Milana Savića, ostala bez najvećeg dela svog imetka koji je bio uložen u Aničino školovanje, putovanja, ugodan život, pomoć novosadskim i drugim književnicima, tako da se Anica često borila sa teškim materijalnim okolnostima, koje su posebno dramatične bile tokom i neposredno nakon Drugog svetskog rata. 

1941 – 1945 – Živi u Beogradu boreći se sa izuzetno teškim materijalnim prilikama.

1946 – dobija zaposlenje na Beogradskom univerzitetu.

1953 – Anica Savić Rebac je bila izuzetno vezana za supruga. Nakon njegove smrti 4. avgusta 1953. godine, ona odlučuje da izvrši samoubistvo i nakon dva bezuspešna pokušaja 7. oktobra 1953. godine pucavši sebi u srce ubija se u svom stanu u Beogradu. Anica i Hasan sahranjeni su na Novom groblju u Beogradu.

Mesto rođenja Novi Sad
Mesto boravka Austrija, Srbija i Severna Makedonija
Mesto smrti Beograd
Nacionalnost srpska
Maternji jezik srpski
Bračni status udata
Socijalna klasa srednja klasa
Obrazovanje pohađala školu i univerzitetsko obrazovanje

Profesionalna situacija

1905 – Objavljuje prvi prevod Bajronovog teksta Noćni prizor kod Rima

1906 – Objavljuje prvu pesmu „Pan” u Brankovom kolu.

1906 – 1911 – Već kao veoma mlada intenzivno objavljuje poeziju u periodici, najčešće u časopisu Brankovo kolo. Pored objavljivanja poezije, u periodici se štampaju i njeni eseji, kao i prevodi mnogih autora, među kojima su Tomas Mor, Sili Pridom, Šeli, Pindar i drugi. U ovom periodu počinje da objavljuje i u Letopisu Matice srpske, a sarađuje i sa drugim časopisima poput Bosanske vile.

1917 – 1925 – Redovno sarađuje sa časopisom Književni jug u kome objavljuje kako svoje radove, tako i prevode. U periodu neposredno nakon Prvog svetskog rata Anica živi na relaciji Novi Sad–Beograd i nalazi se u centru kulturnih i književnih zbivanja, objavljuje poeziju i esejistiku u periodici, zajedno sa Ksenijom Atansijević učestvuje u osnivanju avangardnog časopisa Dan i postaje jedna od stalnih saradnica ovog lista. Druži se sa Milošem Crnjanskim koji joj posvećuje i jednu pesmu u zbirci Lirika Itake. Objavljuje u novoosnovanom časopisu Misao, čiji je urednik Simo Pandurović, kao i u obnovljenom Srpskom književnom glasniku, koji uređuje Bogdan Popović. Saradnju sa nizom listova nastaviće i narednih godina.   

1926 - Pored književnog i naučnog rada, aktivne saradnje sa velikim brojem listova i časopisa, Anica Savić Rebac je bila posvećena i društvenom aktivizmu i uključena posredno u političke događaje epohe. Prilikom osnivanja PEN centra u Beogradu 1926. godine, zajedno sa Desankom Maksimović, bila je među prvim kandidatkinjama za članstvo u ovoj međunarodnoj organizaciji. Bila je, kao i njen suprug Hasan Rebac, pristalica jugoslovenske ideje i duboko je verovala u ideje levice, revolucije, socijalizma i komunizma čije uporište je pronalazila u antici i helenskoj književnosti i kulturi. Bila je angažovana i na polju feminizma i ženskih prava.

1927 – Sa grupom intelektualki osnovala je jugoslovenski ogranak Internacionalne federacije univerzitetski obrazovanih žena koja se između ostalog zalagala i za odbranu i zaštitu profesionalnih interesa visoko obrazovanih žena. Ovakva podrška i udruživanje je bilo neophodno jer su fakultetski obrazovane žene i pored svojih znanja i sposobnosti nailazile na velike otpore, pa čak i razna podmetanja i lažne optužbe u profesionalnoj karijeri.

1929 – Iako je veoma rano počela da objavljuje prevode i pesme u periodici, Anica Savić je tek, posle više neuspelih pokušaja kod izdavača, 1929. godine objavila svoju prvu i jedinu zbirku pesama Večeri na moru. Nakon toga se sve više okrenula prevođenju, esejistici, kritici i posebno pedagoškom i naučnom radu. Pisala je o Milici Stojadinović Srpkinji, Jovanu Dučiću, Lazi Kostiću, Svetozaru Ćoroviću, ali i o Tomasu Manu, sa kojim je imala i privatnu prespisku, Voltu Vitmenu, Šeliju i mnogim drugim.

1930 – 1941 – Najveći deo vremena živi u Skoplju. Tokom života u ovom gradu bila je predsednica Udruženja univerzitetski obrazovanih žena. Ugostila je Rebeku Vest i njenog supruga D. H. Velsa, a u čuvenoj putopisnoj knjizi o Jugoslaviji Crno jagnje sivi soko Rebeka Vest piše o Anici i Hasanu, imenujući ih Milica i Mehmed. Takođe, u godinama oko Drugog svetskog rata započela je svoj angažman i u Antifašističkom frontu žena (AFŽ).

Doktorirala je 1932, naredne godine je promovisana u zvanje doktora nauke, a odmah nakon doktoriranja u Skoplju objavljuje svoju drugu knjigu Pretplatonska eratologija.

posle 1933 – Nakon doktoriranja Anica nastavlja da objavljuje veliki broj studija i eseja. Paralelno sa naučnim radom bavi se i prevodilaštvom. Pored tema vezanih za helenizam, piše o Geteu, Spinozi, Tomasu Manu.

1936 – Objavljuje knjigu Platonska i hrišćanska ljubav.

1946 – I pored gotovo dvadesetogodišnjeg staža u bavljenju naukom, velikog broja objavljenih radova i odbranjenog doktorata, na Beogradski univerzitet Anica Savić Rebac biće primljena tek 1946. godine uz veliki otpor i protivljenje članova Univerziteta i pored toga što su poznavali njen rad i znali da je bila izuzetna intelektualka. U tom trenutku Anica Savić Rebac je jedina profesorka na Univerzitetu (samo petnaestak godina ranije Ksenija Atanasijević je pod lažnom optužbom za plagijat grubo sklonjena sa Univerziteta). Na Filozofskom fakultetu u Beogradu predavala je istoriju rimske književnosti i latinski jezik.

posle 1946 – Intenzivno se bavi književnim i filozofskim temama. Pored stalnih interesovanja za delo Tomasa Mana i Getea, kao i filozofiju Platona, piše o Njegošu, Lazi Kostiću i drugima. Prevodi mnoge autore među kojima su Milton, Mund, Gete, Lukrecije. Od prevoda se može izdvojiti prevod Manovog dela Smrt u Veneciji. Interesuje se za mistiku i kabalu i sa filozofskog stanovišta piše o ovim temama.

posle 1953 – Kako tokom života, tako i nakon smrti Anica Savić Rebac, nije u srpskoj nauci i kulturi prihvaćena onoliko koliko njeno delo zaslužuje. Posmrtno su, najčešće kao rezultat individualnih pregnuća, objavljene knjige Antička estetika i nauka o književnosti (1955), Helenski vidici (1966), kao i sedam knjiga Sabranih dela Anice Savić Rebac (1984–1988). Rukopisna zaostavština i njena biblioteka čuvaju se u Univerzitetskoj biblioteci Svetozar Marković u Beogradu, a umetnička kolekcija portreta, kao i nameštaj iz njenog salona u Matici srpskoj u Novom Sadu.

Osnovni izvor za hronologiju života i rada: Vuletić, Ljiljana. Život Anice Savić Rebac. Beograd: Autorsko izdanje, 2002.

Hronologiju i selektivnu bibliografiju napravila i autorku uredila: Jelena Milinković, septembar 2013. 

Profesija prevoditeljka, pesnikinja, književna kritičarka, društveno-kulturna aktivistkinja, autorka tekstova za časopise i autorka proze/romana
Jezici na kojima je pisala srpski
Finansijski aspekti plata
Članstva drugo

Radovi

Monografije

Članci i drugi sastavni delovi

Prevodi

Čitala je

* Navedene su samo autorke iz baze