Navigacija

Savka Subotić

1834–1918.
/uploads/attachment/author/28/40_Savka_Subotic_slika.jpg
Suprug Jovan Subotić
Druga imena Savka Desančić
Datum rođenja 11. oktobar 1834.
Datum smrti 1918.
Veze

Lična situacija

11. oktobra 1834. godine – Rođena je u Novom Sadu u uglednoj trgovačkoj porodici Polit. Majka Julijana (devojačko: Desančić) posebno je uticala na formiranje njenih stavova o svetu i o ulozi žene u društvu. Kada je imala samo četiri godine, roditelji su je poslali u „ler”, privatnu školu za osnovno obrazovanje ženske dece. Zbog dobre ekonomske situacije i podrške porodice i uviđanja značaja školovanja ženske dece, stekla je najviše obrazovanje koje je tada bilo dostupno ženskoj deci. U to vreme osnovna škola nije bila obavezna, a posebno ne za devojčice. U kući porodice Polit-Desančić postojala je velika biblioteka, što je, takođe, imalo pozitivnog uticaja na obrazovanje Politovih.

Od 1846. do 1848. godine školovala se u Temišvaru. Međutim, 1848. godine došlo je do izbijanja Mađarske bune i srpsko-mađarskog rata, što se odrazilo i na životne uslove porodice Polit. Savkin otac, Jovan Polit, izgubio je svoja imanja, pa se porodica preselila u Beč, gde je Savka nastavila školovanje u katoličkom internatu.

1. maja 1851. godine – U Beču Savka je sklopila brak sa doktorom prava, književnikom i političarem, Jovanom Subotićem (1817-1885). Između ostalog, on je bio i urednik Letopisa Matice srpske (1842-1847), novinar, ali i veliki podržavalac naprednih ideja svoje supruge.

1852. godine – Savka je rodila prvo dete, Dejana, koji će biti ruski gubernator Mandžurije. Zatim su dobili još dece: Žarka, Vidu, Vericu i Vojislava. Žarko i Vida su umrli kao deca, a Vojislav će biti lekar i jedan od osnivača Medicinskog fakulteta u Beogradu. Kasnije su rođeni sinovi Branislav i Ozren i ćerka Jefimija.

Porodica Subotić je često menjala mesto prebivališta prateći Jovana Subotića, koji je zbog svoje karijere političara i advokata učestalo morao da se seli.

1853. godine – Sele se u Novi Sad u kom su živeli sve do 1861. godine, kada prelaze u Vukovar, a naredne godine u Zagreb. Godine 1874. sele se u Osjek, a deset godina kasnije, tj. 1884. nastanjuju se u Zemunu u kom njihov najmlađi sin Vojsilav započinje službu kao lekar, a kasnije i kao hirurg Savkin rođeni brat, doktor Mihajlo Polit-Desančić je, takođe, bio priznata ličnost u srpskoj javnosti. No, Savka Subotić nije ostala u senci poznatih muških članova svoje porodice. Naprotiv, zahvaljujući svom delovanju svrstava se u jednu od najznačajnijih Srpkinja devetnaestog veka. Stopama svoje tetke po ocu krenula je i Vladislava Polit, koja se, takođe, zalagala za poboljšanje položaja žena u društvu.

1918. godine – Umrla je u Novom Sadu, a sahranjena je u porodičnoj grobnici u Zemunu.

Mesto rođenja Novi Sad
Mesto boravka Austrija, Hrvatska, Rumunija i Srbija
Mesto smrti Novi Sad
Nacionalnost srpska
Maternji jezik nemački i srpski
Bračni status udata
Broj dece 8
Imena dece Dejan, Žarko, Vida, Verica, Vojislav, Branislav, Jefimija i Ozren
Pol dece M (5) F (3)
Socijalna klasa viša klasa
Obrazovanje pohađala školu

Profesionalna situacija

Savka Subotić je bila pokretač ideje za podizanje srpskih viših devojačkih škola, kao i inicijatorka ideje o osnivanju ženskih zadruga sa ciljem da se poboljša položaj žena u društvu i da obrazovanje ne bude više privilegija muškaraca. Smatrala je da žena svojim rođenjem nije predodređena isključivo za ulogu majke i domaćice, već da ima pravo na obrazovanje i rad. Svojim zalaganjem pomogla je postepenu emancipaciju Srpkinja, što je podrazumevalo uključivanje ženske dece u škole i izlaz izvan uskog porodičnog kruga, koji je do toga doba bio namenjen ženama. Uvidela je značaj buđenja svesti kod žena o tome da treba promeniti tadašnje strogo patrijarhalne odnose koje su ženu stavljale u neravnopravan položaj u odnosu na muškarce. Organizovala je potpisivanje peticije za otvaranje viših devojačkih škola. Trebalo je prvo krenuti od žena koje su živele u boljim ekonomskim uslovima, pa su svojim delovanjem mogle uticati na pomenute promene. Savka Subotić se zbog toga ubraja među prve feministkinje na tlu Vojvodine. Jedna je od prvih Srpkinja naprednog i modernog shvatanja o ulozi žene u društvu.

1867. godine – U Novom Sadu osnovana je „Prva ženska zadruga”, koja je pomagala ženama da postanu učiteljice. Osnivanje pomenute zadruge zasluga je Savka Subotić.

1874. godine – U Novom Sadu i Pančevu otvorene su Više ženske škole zahvaljujući delovanju Savke Subotić.

Promovisala je srpske tekstilne rukotvorine želeći da ih predstavi široj javnosti, pa je učestvovala na brojnim domaćim i svetskim izložbama. Posebno je značajna izložba održana u Pragu 1910. godine. U Brankovom kolu objavljivana su pisma koja je Savki Subotić upućivala Zorka Janković hvaleći njeno zalaganje za predstavljanje srpskih narodnih rukotvorina i rada srpskih žena u najboljem svetlu. Cilj Savke Subotić bio je da se prizna rad žena sa sela, koje su bile u znatno lošijem položaju u odnosu na one koje su živele u gradovima.

Pored pročavanja rukotvorina, bavila se i izučavanjem običaja, i to ne samo onih iz vojvođanske sredine, iako je i ona sama bogata zbog svog višekulturnog i višejezičkog karaktera. Zabeležila je običaje Bugara, Grka i Srba kada se rodi muško, odnosno žensko dete.

Svoj književni rad otpočela je u nemačkim časopisima. Njeni spisi objavljeni su u IV, V i VI svesci Letopisa Matice srpske 1904. godine i zasebno su štampani.  

1911. godine – Učestvovala je na kongresu feministkinja koji je održan u Budimpešti.

Savka Subotić je za svoj rad dobila brojna priznanja, kako od srpske tako i od strane javnosti. Naime, dobila je priznanja od srpskog i ruskog dvora i brojnih književnika stranog porekla. Dokaz za to je činjenica da je upravo njoj posvećena knjiga Srpkinja u izdanju Dobrotvorne zadruge Srpkinja iz Iriga, izdata u Sarajevu 1913. godine.

Bila je počasna članica svih ženskih udruženja onoga doba u Srbiji. Bila je i prva predsednica Kola srpskih sestara (1903. godine počela je da obavlja ovu funkciju), Zadruge Srpkinja Novosatkinja i Srpskog narodnog ženskog saveta, osnovanog 1906. godine.

Savka Subotić je bila izuzetna retoričarka, koja je u svojim govorima posebno isticala značaj uključivanja žena u školski sistem i osnivanja ženskih udruženja, koja bi, pored humanitarnog karaktera, delovala u pravcu poboljšanja položaja žena u srpskom društvu. Sumnjalo se da joj govore piše njen suprug Jovan Subotić. Međutim, tek posle njegove smrti uspela je da dokaže da je ona autorka tih govora. Njena predavanja objavljivali su tadašnji listovi, a predavanje Žena na istoku i zapadu, održano u Naučnom klubu u Beču 17. (30.) novembra 1911. godine, objavila je novosadska štamparija „Branik”.

Korišćeni izvori:

  1. Bibliografija knjiga ženskih pisaca u Jugoslaviji, Beograd, Ljubljana, Zagreb: Udruženje univerzitetski obrazovanih žena u Jugoslaviji, 1936.
  2. Marković, Ljubica. Počeci feminizma u Srbiji i Vojvodini. Novi Sad: Štamparija Narodna misao, 1934.
  3. Marković, Ljubica. Jovan Subotić: Život i rad. Novi Sad: Štamparija Jovanović i Bogdanov, 1935.
  4. Srpkinja : njezin život i rad, njezin kulturni razvitak i njezina narodna umjetnost do danas / uredile srpske književnice. Irig : Dobrotvorna zadruga srpkinja, 1913. (Sarajevo: Štamparija Pijuković i drug)
  5. Stojaković, Gordana. Znamenite žene Novog Sada. Novi Sad: Futura publikacije, 2001.
  6. Stolić, Ana (predgovor) u: Subotić, Savka. Uspomene. Beograd: Srpska književna zadruga, 2001, str. 19-28.
  7. Subotić, Savka. Uspomene. Beograd: Srpska književna zadruga, 2001.
  8. Cvetković, Marina. „Doprinos Savke Subotić proučavanju tradicionalne tekstilne radinosti”. Glasnik Etnografskog muzeja u Beogradu (2006): 271-289.

 Hronologiju i bibliografiju napravila i autorku uredila: Milica Đuričić

Profesija društveno-kulturna aktivistkinja i autorka tekstova za časopise
Jezici na kojima je pisala nemački i srpski
Članstva drugo

Čitala je

    * Navedene su samo autorke iz baze