Jelica Belović Bernadžikovska
1870–1946.Pseudonimi | Ljuba T. Daničić, Jelica, Jele, Jasna, Hele, teta Jelica, Mlada gospoja Ana, Bianca, B., Bianche, Bianchi, Bianka |
---|---|
Suprug | Janko Bernadzikowski |
Datum rođenja | 25. februar 1870. |
Datum smrti | 30. jun 1946. |
Veze |
Lična situacija
Jelica Belović Bernadžikovska je rođena 1870. godine u Osijeku, gde je završila osnovnu školu. Nižu gimnaziju završava u Đakovu. Bila je učenica zavoda Josipa Juraja Štrosmajera, a školovala se i u Zagrebu, Beču i Parizu. U Mostaru se upoznala sa Poljakom Jankom Bernadžikovskim, službenikom Okružnog suda, za koga se 1896. godine udala. Ostala je udovica sa jednim sinom tokom Prvog svetskog rata. Umrla je u Novom Sadu.
Mesto rođenja | Osijek |
---|---|
Mesto boravka | Austrija, Bosna i Hercegovina, Hrvatska, Francuska i Srbija |
Mesto smrti | Novi Sad |
Nacionalnost | hrvatska |
Maternji jezik | nemački i srpski |
Bračni status | Razvedena |
Broj dece | 1 |
Pol dece | M |
Obrazovanje | pohađala školu |
Profesionalna situacija
Ukupan rad Jelice Belović Bernadžikovske može se podeliti na tri segmenta – pedagoški, etnografski i književni. Kao učiteljica je radila u Zagrebu, Rumi, Osijeku, Mostaru, Sarajevu. U Banja Luci je bila upraviteljica više devojačke škole. Zbog problema sa austrougarskim vlastima penzionisana je 1908. godine. U nastavu se vratila 1918. godine, u trgovačkoj školi u Sarajevu.
U Zagrebu je, 1907. i 1908. uredila dva muzeja – etnografski i obrtničko-umetnički. U Pragu je 1910. godine priredila izložbu „Srpska žena”. Još 1907. je objavila Srpski narodni vez i tekstilnu ornamentiku, a etnografsko istraživanje nastavlja i po povratku u Sarajevo. Vrhunac tog segmenta njenog rada jeste knjiga o kulturnoj istoriji Južnih Slovena koju je objavila na nemačkom jeziku pod imenom Jasna Belović, 1927. godine u Drezdenu.
Posebno je zanimljiva saradnja sa čuvenim folkloristom, pripovedačem i seksologom Fridrihom Salomom Krausom u njegovom godišnjaku Antropofiteja (Antropophitea) (izlazio u Lajpcigu od 1904-1913, ukupno 10 svezaka).
U istraživanju ženske književnosti Jelica Belović zauzima posebno mesto pre svega jer je uredila publikaciju Srpkinja za 1913. godinu kao presek istorije intelektualnog rada Srpkinja. Publikacija obuhvata portrete više od 50 učiteljica, književnica, dobrotovorki i intelektualki. Uvodni tekst, nepotpisan ali nesumnjivo iz njenog pera, „Žene i književnost”, bavi se uzrocima odsustva žena u književnoj sadašnjosti i istoriji i postavlja pitanja koja će Virdžinija Vulf 1929. godine obraditi u čuvenom eseju Sopstvena soba. Zbog te publikacije, i poznatih uverenja o južnoslovenskom jedinstvu, Jelica Belović Bernadžikovska je morala da napusti Sarajevo i ode u Osijek, gde je ostala do 1917. godine, kada se vraća u Sarajevo, gde je postala urednica lista Narodna snaga.
U Bibliografiji knjiga ženskih pisaca štampanih u Vojvodini, Srpbiji, Južnoj Srbiji i Crnoj gori do svršetka godine 1935, objavljenoj u Beogradu 1936, nabrojano je 20 njenih antropoloških, pedagoških i etnografskih radova, dok je u knjižici Pedeset godina života i rada (Novi Sad, 1936) navedeno više od 40 knjiga i većih publikacija, uz veliki broj pojedinačnih članaka.
Dr Tihomir Đorđević je uporedio značaj njenog etnografskog rada sa delom Vuka Karadžića i Jovana Cvijića.
Profesija | autorka tekstova za časopise, književna kritičarka, naučnica, učiteljica/nastavnica/guvernanta, urednica časopisa i etnografkinja |
---|---|
Jezici na kojima je pisala | nemački i srpski |
Članstva | redakcijskih odbora |
Radovi
Monografije
- Kako bi valjalo instalirati naše narodne umjetnine iz ženske ruke u izložbama 1300–2000.
- Sto i deset narodnih igara 1890.
- Iskrice iz svjetske književnosti 1896.
- Građa za tehnološki rječnik ženskog ručnog rada 1898.
- Poljsko cveće – zbirka narodnih pripovedaka 1899.
- Dečja psihologija današnjeg vremena 1899.
- Meanderi 1900.
- Iz moga albuma: psihološke fotografije 1900.
- Slikanje na drvetu, glini, kamenu, koži i dr. 1901.
- Razgovor cvijeća 1901.
- Naše kevice 1904.
- O renesansi naše veziljačke umjetnosti 1905.
- Vezilačka umjetnost u Hrvata i Srba 1906.
- Hrvatska čitma 1906.
- O razvitku naše narodne tekstilne industrije 1906.
- Hrvatski narodni vezovi 1906.
- Srpski narodni vez i tekstilna ornamentika : originalna monografija na osnovu istorijskih dokumenata : sa 14 originalnih slika 1907.
- Album srpskih vezova 1907.
- Narodno tehničko nazivlje 1907.
- Erotische Einschlage in Stickornamenten der Serben 1909.
- Mlada učiteljica 1909.
- Mala vezilja 1911.
- Erotik und Skatologie in der sudslavischen Kusche 1913.
- Bei Hodscha's Zauberverschreibungen 1913.
- Die Frauenschurze bei den Sudslaven 1914.
- Der Webstuhl im Zauberglauben der Sudslaven 1914.
- Mustik und Gesang bei den Sudslaven 1923.
- Des Guslarenlied 1925.
- Die Sitten der Sudslaven 1926.
- Die Sitten der Südslawen (Kulturna istorija Južnih Slovena) 1927.
- Narodni vez 1933.
- Autobiografske beleške: Da li je g. Dušan Jelkić mistifikacija? 1933.
- Jugoslovenski narodni vezovi 1933.
Članci i drugi sastavni delovi
- Bei der Zauberin Hamša Fatima, einer Zeieguenerin aus Gorica 1910.
- Urednice : Milica Jaše Tomića 1913.
- Urednice : Stoja Kašikovićka 1913.
- Učiteljice : Jelisaveta Pavlović 1913.
- Doktorke i profesoreke : Dr. Vladislava (Beba) Politova 1913.
- Doktorke i profesoreke : Dr. Zora Prica 1913.
- Pesnikinje : Milica Vlatkovićeva Hipatija 1913.
- Pripovedačice : Jelena Ostojićeva 1913.
- Pripovedačice : Julka Popović-Srdić 1913.
- Pripovedačice : Ljubica J. Popara 1913.
- Saradnice književnih društava : Darinka Bulja 1913.
- Prijatelji ženskog obrazovanja : Arkadije Varađanin 1913.
- Srpska maramica 1913.
- Biografija Zorke Hovorkove (odlomak iz „Srpkinje“) 1925.
- Vezilačka umjetnost u Hrvata i Srba (odlomci iz knjige) 1925.
Serijske publikacije
Recepcija
Recepcija tokom života autorke
- Jelica Belović Bernadžikovska (1913)
- Četrdeset godina književnog rada Jelice Belović-Bernadžikovske (1925)
- Jelica Belović-Bernadžikovska - vezilja i etnograf, vanredno obrazovana gospođa, ona radi sa uspehom na lepoj knjizi, povećava ugled zemlje na strani, neguje folklornu muziku, izdaje divno opremljeno istorisko delo "Srpkinja" (1925)
- Uz naše slike (1925)
- Kako se radi za svoj narod (1925)
- Novo delo gospođe J. Belović-Vernažikovske (1927 )
- Fotografije ručnih radova Jelice Belović Bernadžikovske iz knjige „Srpkinja“ (1929)
- Jelica Belović-Bernadžikovska – četrdeset godina savesnog i predanog, naučnog i književnog rada jedne velike a malo poznate Jugoslovenke (1930)
- Stvaranje novog jugoslovenskog dekorativnog stila (1931)
- Naša žena u književnom stvaranju (1941)
Recepcija nakon njene smrti
- O ženama i književnosti na početku veka (2000)
- “On Women and Literature at the Beginning of XX Century” (2002)
- Diskursne osobine privatne prepiske o knjizi „Srpkinja, njezin život i rad, njezin kulturni razvitak i njezina narodna umjetnost do danas“ / 1909–1924. (2005)
- Austrian Academy of Sciences: “Colonized and colonizing: The Memoirs of Jelica Belovic-Bernadzikowski, a Croatian teacher in Bosnia 1896-1908.” (2008)
- Pogledi Jelice Belović-Bernadžikovske iz njene bosanske „Sopstvene sobe“ (2011)
- „Živimo li mi samo u sadašnjosti?” O pokušaju stvaranja ženske kulturne zajednice u radu Jelice Belović Bernadžikovske (2011)
- ...kada sazremo kao kultura... Stvaralaštvo srpskih spisateljica na početku XX veka (kanon – žanr – rod) (2012)
- The relationship between two very different ethnographers of the early 20th century: Jelica Belović-Bernadzikowska (1870-1945) and F. S. Krauss (1859-1938) reveals the uses of sexuality and gender in the ethnography of the Southern Slavs (2015)
- Avangardistkinje (2018)
- Reinventions: Jelica Belović-Bernadzikowska’s Ethnographic Turn (2019)
- Francuska veza (2019)
Čitala je
- Marija Maga Magazinović
- Anica Savić Rebac
- Danica Bandić Telečki
- Zora Prica
- Zorka Janković
- Isidora Sekulić
- Jelena J. Dimitrijević
- Jelena Skerlić Ćorović
- Milica Janković
* Navedene su samo autorke iz baze