Draginja Draga Gavrilović

Najveći deo svog života Draga Gavrilović je provela u Srpskoj Crnji radeći kao učiteljica. Paralelano sa učiteljskim pozivom bila je posvećena pisanju. Svojim delom Devojački roman postala je prva žena romanopisac u srpskoj književnosti. Draga je pored romana pisala pesme, pripovetke, humorističke i polemičke članke. Prevodila je sa nemačkog jezika. Pored nemačkog jezika znala je i mađarski. Sarađivala je redovno sa časopisima Javor, Orao, Sadašnjost, Neven, Starmali. Bila je stalna saradnica časopisa Sadašnjost, koji se štampao u Kikindi, gde su prilozi Drage Gavrilović bili najznačajniji književni tekstovi koje je taj časopis objavljivao. Tokom života nije štampala radove u formi knjige, već je isključivo objavljivala u periodici. U svojoj prozi bavila se temama vezanim za žensku emancipaciju i temama iz učiteljskog života. Njene junakinje su uglavnom mlade žene, a zapleti su najčešće vezani za pitanja udaje i braka. Često je koristila epistolarne forme, veoma važne za književnost koju su pisale žene, a nekoliko svojih radova je potpisivala pseudonimima ili objavljivala nepotpisane.  

Recepcija dela Drage Gavrilović je vrlo neobična. Ona se ne nalazi čak ni u onim publikacijama štampanim krajem XIX i početkom XX veka, koje su težile da prikažu žensko stvaralaštvo. Njenog portreta nema u decembarskom broju mostarske Zore, tj. u specijalnom tematu koji je bio posvećen srpskim književnicama, kao ni u almanahu Srpkinja iz 1913. Jovan Skerlić je takođe ne pominje u svojoj Istoriji književnosti.

Hronologija:

1878 – objavljuje prvu pesmu u časopisu Javor. Pesma je bila prigodna, povodom smrti Đure Jakšića.

1884 – objavljuje prve pripovetke. U časopisu Javor u 11 brojeva objavljuje pripovetku/roman u nastavcima Iz učiteljskog života. U časopisu Sadašnjost objavljuje pripovetke „Misli u pozorištu”, „Nedelja pred izbor kmetova na selu”, „Slika iz života”.

1885 – 1887 – redovno objavljuje pripovetke u časopisu Sadašnjost, kao i humoreske u časopisu Starmali.

1889 – Ova godina se može smatrati godinom vrhunca književnog stvaralaštva Drage Gavrilović. Objavljuje u nastavcima Devojački roman u časopisu Javor u brojevima 17–34. Prethodno je uredništvo lista Sadašnjnost odbilo ovaj rukopis sa obrazloženjem da je preobiman. Ove godine Draga Gavrilović objavljuje i pripovetku Orangutan sa podnaslovom „priča iz svakodnevnog života” u časopisu Sadašnjost, kao i Poslednji članak, priča iz amerikanskog života i San u časopisu Javor. U časopisu Javor pored Drage Gavrilović krajem 80-ih i početkom 90-ih godina XIX veka objavljuju Mileva Simić, Ilija Vukićević, Simo Matavulj, M. Popović Šapčanin, Lazar Komarčić, Radoje Domanović, Janko Veselinović, Andra Gavrilović, Svetozar Đorović i mnogi drugi. 

1890 – 1898 – Draga Gavrilović redovno sarađuje sa časopisom Sadašnjost u kome objavljuje pripovetke i polemičke članke, među kojima je najznačajnije Pismo pobatimu, objavljeno 1894. U ovom periodu se njena pripovetka Blagosloveno ricinusovo ulje prevodi na nemački jezik i objavljuje u časopisu Hacfelder zeitung. U časopisu Sadašnjost tada se aktivno štampaju prevodi ruskih književnih dela među kojima su Tolstoj, Ljeskov, Čehov i mnogi drugi.

1893 – Ime Drage Gavrilović se nalazi na spisku saradnica novoosnovanog lista Novi Trebević. Veliki srpski ilistrovani Kalendar u Bosni i Hercegovini (ur. za 1893. Stevo Kaluđerčić)

1900 – objavljuje nepotpisan tekst u Sadašnjosti: Petao ga dovukao, sa podnaslovom „Pismo uredniku jednog srpskog lista” u kome objašnjava zašto je prestala da objavljuje navodeći kao jedan od razloga nedovoljno poštovanje i uvređenost. 

Izvori za hronologiju života i rada:

1.      Vladimir Milankov, Draga Gavrilović, Kikinda, 1989.

2.      Dušan Ivanić, Zabavno-poučna periodika srpskog realizma, IKUM, Matica srpska, Novi Sad, 1988. 

3.      Dušan Ivanić, Književna periodika srpskog realizma, IKUM, Matica srpska, Beograd, Novi Sad, 2008.

 

       Hronologiju i bibliografiju napravila i autorku uredila: Jelena Milinković