Anka Obrenović
1821–1868.
| Suprug | Aleksandar Konstantinović |
|---|---|
| Datum rođenja | 20. mart 1821. |
| Datum smrti | 29. maj 1868. |
| Veze |
Lična situacija
Anka Obrenović, kći gospodara Jevrema Obrenovića, sinovica Miloša Obrenovića, kneza Srbije, rođena je u Šapcu, 20. marta (1.aprila po st. kal. 1821. godine). Majka Tomanija bila je kći Ante Bogićevića. Anka je imala još osmoro braće i sestara. Otac joj je omogućio za ondašnje prilike u Srbiji izuzetno obrazovanje – učila je da svira gitaru i klavir, nemački, docnije i francuski jezik. Po prelasku u Beograd, 1831, za njihovo obrazovanje unajmljen je bračni par iz Zemuna – Tina (Hristina) i Dimitrije Tirol koji su u domu Jevrema Obrenovića ostali sledećih 12 godina. Anka je od Tine učila građansko ponašanje i manire, dok ih je Dimitrije podučavao stranim jezicima. Godine 1842. (26. aprila) Anka se udala za spahiju Aleksandra Konstantinovića i sa njim imala četvoro dece (među njima i Katarinu, verenicu i nesuđenu drugu ženu kneza Mihaila). Njen slobodouman život je naročito došao do izražaja nakon smrti muža, kada rađa vanbračnu kćerku, Simku, sa rođenim zetom. Najzad, njen prelazak u Beograd 1859. i ulazak na velika vrata u političke i dinastičke igre dinastije Obrenović koštaće je života: ubijena je u Košutnjaku, zajedno sa svojim bratom od strica, knezom Mihajlom Obrenovićem, 29. maja 1868, dok su njena kćerka Katarina i majka Tomanija preživele atentat. Nije doživela da vidi unuka svog brata Miloša, Milana Obrenovića, kao kralja Srbije. Sahranjena je u manastiru Rakovica kraj Beograda, uz ostale članove dinastije Obrenović.
| Mesto rođenja | Šabac |
|---|---|
| Mesto boravka | Srbija |
| Mesto smrti | Beograd |
| Nacionalnost | srpska |
| Maternji jezik | srpski |
| Bračni status | udovica |
| Broj dece | 5 |
| Imena dece | Tomanija, Aleksandar, Katarina, Stana, Simona |
| Pol dece | F (4) M (1) |
| Socijalna klasa | aristokratija po rođenju |
| Obrazovanje | obrazovana kod kuće |
Profesionalna situacija
Kao ćerka najprosvećenijeg i najobrazovanijeg Miloševog brata, Jevrema, Anka Obrenović je za tadašnje prilike dobila znatno obrazovanje (domaći učitelji Hristina-Tina i Dimitrije Tirol). Uz nemački i francuski jezik, prevođenje, sviranje na „gitar“ i na klaviru, prva je odbacila narodnu nošnju i obukla se po poslednjoj bečkoj modi u starom Beogradu, uvela u kuću evropski nameštaj, a takođe su bila čuvena i njena literarna posela i balovi koje je priređivala (po povratku u Beograd, kao udovica i zrela žena, u doba vlade njenog brata od strica, kneza Mihaila Obrenovića). Njene literarne ambicije vidljive su u ranoj mladosti kroz niz prevoda po ondašnjoj vodećoj srpskoj periodici. To su poučne priče prevedene sa nemačkog za srpsko čitateljstvo, a koje je Anka birala verovatno po nekoj svojoj ličnoj vokaciji. Iz toga proističe i njena prva objavljena knjiga prevoda 14 priča (sa nemačkog), pod naslovom - „Naravoučitelne povesti”, objavljenoj 1836. u Beogradu, čime je stekla glas prve srpske književnice, a koju je pozdravio i urednik Novina serbskih, Dimitrije Davidović. Te godine (1836) ona počinje da piše i svoj Dnevnik, koji će voditi nepune dve godine (do početka 1838), i koji će ugledati svetlo dana nakon punih 170 godina (2007. godine, u priređivanju Radmile Gikić Petrović). Tu je negde i kraj njenog književnog rada i interesa za književnost, i to uglavnom, sve što je napisala ova umna i veoma ambiciozna žena. Kasnije manje književne a više političko-dinastičke ambicije odvešće je u prevremenu smrt, zajedno sa knezom Mihailom, u atentatu u Košutnjaku, 1868. godine. Njena književna pojava bila je vidna i važna za početke srpske književnosti. Za nju se zna kao za jednu od prvih srpskih književnica, a spominje je u tom kontekstu i Milica Stojadinović Srpkinja u svom Dnevniku u Fruškoj gori 1854.
O privatnoj i profesionalnoj situaciji autorke: Slavica Garonja Radovanac (septembar 2012).
Bibliografija radova: Dragana Grujić i Gordana Đoković (septembar 2012).
Izvor:
Savremenici i poslednici Dositeja Obradovića i Vuka Stefanovića Karadžića sakupio, obradio i sredio Vlastoje D. Aleksijević (1911–1969); Osma sveska: slova Nj-O; Dostupno na : http://digitalna.nb.rs/wb/NBS/Katalozi_i_bibliografije/P_425/P_425_08#page/0/mode/1up
| Profesija | prevoditeljka i autorka proze/romana |
|---|---|
| Jezici na kojima je pisala | srpski |
| Finansijski aspekti | drugo |
Radovi
Monografije
Članci i drugi sastavni delovi
- Dobročinstvo i zahvalnost 1836.
- Hristina Molordova 1837.
- Bogat Indijanac 1838.
- Krasan primer dobročinstva 1839.
- Aljina od likova platna 1839.
- Gospode, reci da se ovaj kamen u hleb pretvori 1840.
- Drznoveno izbavlenije u Marburgu 1840.
- Ogledalo supružanske ljubavi 1854.
Recepcija
Recepcija tokom života autorke
- Od kako je svet postanu, nije ljepši cvet nastanuo (1834)
- Sіяtelněйšoй gospodični Anni Efrema ObrenovićЪ pervonačalnoй Serbіяnskoй spisatelЬicы: gelegenheits=Gedicht (1834)
- Oda, Anki Jevrema Obrenovića (1834)
- Anki Obrenović (1837)
- Anki Obrenović (1837)
- Oda Ani kćeri Jevrema Obrenovića (1837)
- Dvojaka ličnost sijatelne gospodične Anne E. Obrenović (1838)
- Sijatelnoj gospodični Anki E. Obrenović (1838)
- Napev na Anku (1839)
- Pozdrav Anki Obrenović (1839)
- Pohvalna pesma Anki Obrenović (1842)
Recepcija nakon njene smrti
- Anka Gospodar Jevremova (1929)
- Anka Obrenovićeva (1933)
- Anka Obrenović-Ilirkinja iz Srbije (1968)
- Anka Obrenović (1977)
- Srpske pesnikinje XIX veka (1981)
- Proizvoljnost dnevnika: romantičarski dnevnik u srpskoj književnosti (1994)
- Voices in the Shadows: women and verbal art in Serbia and Bosnia (2000)
- Ukus epohe i Anka Obrenović (2006)
- Anka Obrenović - jedan život (2007)
- Likovi u Dnevniku Anke Obrenović (2007)
- Reč o konzulima, spletkama, Turcima, udvaračima (2008)
- Princeza Anka: skica za portret Ane Obrenović, prve spisateljice obnovljene Srbije (2010)
- Žena u srpskoj književnosti (2010)
- ...kada sazremo kao kultura... Stvaralaštvo srpskih spisateljica na početku XX veka (kanon – žanr – rod) (2012)
- Buran život kontroverzne princeze Anke Obrenović (2015)
Čitala je
* Navedene su samo autorke iz baze