Anđelija Lazarević
1885–1926.Datum rođenja | 3. oktobar 1885. |
---|---|
Datum smrti | 25. februar 1926. |
Časopisi | |
Veze |
Lična situacija
Anđelija Lazarević je rođena 1885. godine u Beogradu, u uglednoj porodici: otac joj je bio poznati srpski lekar i književnik Laza Lazarević, a majka Poleksija, kćerka Nikole Hristića. Anđelija je od oca nasledila dar za pisanje, ali i krhko zdravlje. Dobro je vladala i slikarskim zanatom za koji se najpre školovala, da bi se kasnije oglasila i kao književnica. Usled bolesti, često je prekidala školovanje. Osnovnu školu je završila tako što je učila kod kuće, a ispite polagala u školi. Od 1908. do 1911. godine, najpre kao vanredna, zatim i kao redovna učenica, pohađala je slikarsku školu Riste i Bete Vukanović koju je završila sa odličnim ocenama. Privatno je pohađala časove iz književnosti i jezika: znala je dobro francuski i nemački, a učila je još i engleski, italijanksi i ruski jezik. Malu maturu niže gimnazije položila je 1910. da bi naredne godine bila postavljena za učiteljicu slikanja u Prvoj ženskoj gimnaziji u Beogradu.
Prvi svetski rat zatiče je u Minhenu gde je otišla radi usavršavanja u slikarstvu. Vraća se u Srbiju i prvu ratnu godinu provodi sa majkom u Prokuplju gde je radila kao bolničarka. Kada je od okupatorskih vlasti dobila dozvolu, vratila se u Beograd da drži privatne kurseve slikanja. U rodnom gradu zatekao je nemili prizor: za vreme njihovog izbeglištva, u kući Lazarevića boravio je neki austrijski oficir koji je, bežeći, odneo vredne francuske i nemačke knjige, a Anđelijine slike je isekao iz ramova. Da bi pomogla porodici da pregura mučne ratne godine, Anđelija Lazarević zajedno sa slikarkom Natalijom Cvetković boji ćupove, „katranjače”, u srpske nacionalne boje. Ovaj svež, intimni gest mladih umetnica posebno će pohvaliti Miloš Crnjanski u tekstu „Jedna mala renesansa” objavljenom 1919. godine u Demokratiji: „... Anđelija Lazarević i Natalija Cvetković prenele su šare naših ćilimova na ćupe. Ideja treba da se čuje, treba da se vidi. Ona je sveža, intimna, ženska.”
Po završetku rata, radi novog usavršavanja u slikarstvu, odlazi u Pariz 1920. godine odakle će se vratiti teško bolesna, sa crtežima pariskih mostova i starih ulica izrađenih perom. Na lečenjima boravi u Beču, Sloveniji, na Hvaru i u Splitu gde je dobila mesto nastavnice u srednjoj školi 1924. godine. Umire u Beogradu dve godine kasnije u 41. godini života u sanatorijumu Vračar. Sahranjena je na Novom groblju u Beogradu, u porodičnoj grobnici, pored oca.
Mesto rođenja | Beograd |
---|---|
Mesto boravka | Austrija, Hrvatska, Francuska, Nemačka, Srbija i Slovenija |
Mesto smrti | Beograd |
Nacionalnost | srpska |
Maternji jezik | srpski |
Bračni status | neudata |
Socijalna klasa | viša klasa |
Obrazovanje | obrazovana kod kuće i pohađala školu |
Profesionalna situacija
Svoje prvo ozbiljnije prozno delo „Lutanja” Anđelija Lazarević je napisala godinu dana pre izbijanja Prvog svetskog rata. Jovan Skerlić se vrlo povoljno izrazio o ovom delu što je donelo ohrabrenje i podršku mladoj spisateljici. Iako su „Lutanja” bila prihvaćena za štampu, ovo delo se nije pojavilo u Srpskom književnom glasniku najverovatnije usled nagle smrti Jovana Skerlića i početka ratnog stanja. U „Lutanjima” je prikazan veseli život mladih beogradskih slikara. Zanimljivo je da je fragment ove pripovetke najpre objavljen 1920. godine u časopisu Misao, da je napisan u prvom licu kao i to da je u njemu izostavljen glavni okvir priče tj. život beogradskih slikara. U središtu je autorkino lično „ja” i intimni pejzaži njene nežne duše. Međutim, u prerađenoj, integralnoj verziji objavljenoj četiri godine kasnije u istom časopisu, prvo lice je zamenjeno trećim, a glavna junakinja nosi ime Marija. Time je Anđelija Lazarević napravila otklon od svog autobiografskog „ja” tako da se ove dve verzije mogu čitati kao dva zasebna dela. Za razliku od Milice Janković, u potonjem proznom stvaralaštvu Anđelije Lazarević nećemo naći ona mučna iskustva njenog prekratkog života - bolest i rat.
Pesme Anđelije Lazarević („Melanholija”, „Bele zastave”, „U noć”, „Senka”, „Čovek s bremenom”, „Vrapci”) bliske su meditativnim zapisima Ive Andrića, Danice Marković i Desanke Maksimović. I pripovetke kojima je nastavila svoj književni rad obojene su lirizmom, a pojedini fragmenti bi se mogli čitati kao pesme u prozi.
Prozni opus Anđelije Lazarević uklapa se u moderne tokove srpske posleratne književnosti (okretanje od spoljašnjeg ka unutrašnjem, pomeranje radnje iz sela u grad, uvođenje halucinacija i snova itd).
Glavni izvor: Zorica Hadžić, "Anđelija Lazarević, zaboravljena književnica i slikarka" u: Anđelija Lazarević, Govor stvari, Beograd, Službeni glasnik, 2011, str. 153-168.
Podatke prikupio i autorku uredio: Vladimir Đurić
Profesija | slikarka, pesnikinja, društveno-kulturna aktivistkinja, bolničarka, autorka proze/romana i učiteljica/nastavnica/guvernanta |
---|---|
Jezici na kojima je pisala | srpski |
Finansijski aspekti | plata |
Članstva | drugo |
Radovi
Monografije
Članci i drugi sastavni delovi
- Što se stramiš? 16. jul 1904.
- Bele zastave 1919.
- Melanholija 1919.
- Dve vatre 1. mart 1919.
- Poseta 1. decembar 1919.
- Lutanja (Fragmenti) 1920.
- U noći 20. mart 1920.
- Senka 1. april 1920.
- Vrapci 1. novembar 1923.
- Čovek sa bremenom 1. novembar 1923.
- Cvet kraj puta 1. septembar 1924.
- Pismo iz Splita. Špinut 16. decembar 1924.
- Lutanja 1. januar 1924.
- Lutanja 16. januar 1924.
- Aneta 1. mart 1924.
- Mihailo 1. i 16. mart 1925.
Recepcija
Recepcija tokom života autorke
Recepcija nakon njene smrti
- † Anđelija L. Lazarević (1926)
- Anđelija L. Lazarević (1926)
- Anđelija L. Lazarević (1926)
- Književno delo Anđelije L. Lazarević - "Palanka u planini" i "Lutanja" (1926)
- † Anđelija L. Lazarević (1926)
- Anđelija Lazarevićeva (1926)
- Pomen Nikoli P. Pašiću. - Pripovetke Anđelije Lazarević. - Fanamet - Vestalinke - Kijamet (1927)
- Slikarke u srpskoj istoriji umetnosti (1938)
- Anđelija Lazarević (1973)
- Pritajeni bolovi žena - kroz prozu Anđelije L. Lazarević (2012)
- Anđelija Lazarević, zaboravljena književnica i slikarka (2015)
Čitala je
* Navedene su samo autorke iz baze