Anica Bošković

Anica je rođena 3. decembra 1714. godine kao najmlađe dete, deveto po redu, u domaćinstvu Nikole i Pavle Bošković. Otac Nikola poreklom je bio iz hercegovačkog sela Orahov Do, odakle je došao u Dubrovnik, gde se bavio trgovinom i bio primljen u građanski red lazarina. Trgovačkim poslom putovao je često po Balkanu i Italiji. Prilikom boravka u Novom Pazaru, u dubrovačkoj trgovačkoj koloniji, sastavio je opis srpskih manastira i zadužbina iz raške oblasti (Relazione dei Monasterii della Provincia di Rassia). Majka Pavle poticala je iz ugledne dubrovačke porodice Betera. Njenog oca Bara, Aničinog dedu, cenili su savremenici kao darovitog pesnika i prevodioca. Tetka Aničina, Marija Betera-Dimitrović, ogledala se u stvaranju originalnog pesništva i prevođenju dela italijanskih autora, pretežno religiozne tematike. I najbliže Aničino okruženje podsticajno je delovalo da se u njoj rođenjem zametnuta klica pesničkog talenta docnije razvije. Braća Bošković, Baro, Petar i Ruđer, bavili su se pesništvom. Pristupivši isusovcima, Baro Bošković je filozofiju i teologiju studirao u Rimu. Godinama je bio profesor ove dve discipline  u Ankoni, Peruđi i Askoliju, a kao propovednik delovao je u više italijanskih gradova. Pevao je najviše na latinskom i italijanskom jeziku, dok je na narodnom jeziku sačuvano tek jedno njegovo delo. Opus Petra Boškovića bio je obuhvatniji od onoga što je sačuvano do naših dana – o tome svedoče pomeni starijih dubrovačkih biografa o različitim delima ovoga autora. Osim originalnih dela religiozne inspiracije, okušao se kao prevodilac Ovidija, dok ga pominju kao adaptatora Molijerovih drama i prevodioca Kornejevog Sida. Najznamenitiji u porodici Boškovića, Ruđer, svetsku slavu u akademskim krugovima stekao je svojim radovima iz oblasti prirodnih nauka – astronomije, fizike, matematike i dr, ali i filozofije. Na polju literature traga je ostavio kao pesnik, putopisac i dramski pisac pevajući na latinskom i italijanskom jeziku. Prvo obrazovanje stekla je Anica u manastiru svete Katarine uz sestru Mariju koja je tamo bila monahinja. Može se, ipak, pretpostaviti da je na razvijanje Aničine želje za usavršavanjem i utančavanjem urođene darovitosti uticao brat Ruđer. Od malena je gajila izuzetnu bliskost sa Ruđerom, te je nesumnjivo on svojom naklonošću ka učenju i marljivošću koju je zarana ispoljavao u ovladavanju osnovnim koracima nauke, rasplamsao u sestri želju da se i sama obrazuje. Da je Ruđer, iako je već kao četrnaestogodišnjak napustio rodni dom i otišao u inostranstvo vraćajući se u Dubrovnik samo jednom, ostao jedna od najvažnijih ličnosti u Aničinom životu, svedoči korespondencija održavana godinama među njima. Pisma, osim što osvetljavaju toplinu porodične ljubavi između brata i sestre, otkrivaju da je Anica doživljavala Ruđera kao osobu do čijeg suda je o sopstvenom radu, najpre pesničkom, najviše držala. Duhovno formiranje Anice Bošković teklo je i pod snažnim uticajem jezuita, čiji su istaknuti članovi u dubrovačkoj komuni bili porodični prijatelji Boškovića, a dva Aničina brata – Baro i Ruđer – pripadala njihovom redu. Još jedan događaj iz detinjstva duboko se odrazio na potonju sudbinu Anice. Nakon očeve smrti koja ju je zatekla u ranoj dobi, oglušila se o savete najbližih da se zamonaši, odlučivši da život provede uz majku, bivajući joj oslonac do duboke starosti koju je ova dočekala. Time je izabrala neku vrstu intimnog tihovanja ostajući u međuprostoru između porodičnog života uz muža i decu i manastira − dvaju socijalno dominantnih polja staroga Dubrovnika kojima su žene najčešće imale da pripadnu. Međutim, zahvaljujući nesvakidašnjim unutrašnjim svojstvima koja su je izdvajala, uspela je da ostavi vidnoga traga u kulturnim strujanjima starog Dubrovnika. Ne samo da je savladala iskušenja teške sudbine žene koja se izborom neuobičajenog načina života u maloj konzervativnoj sredini našla na žrvnju između socijalno kodifikovanih modela ponašanja, već je stekla visoki ugled u najvišim društvenim krugovima Dubrovačke republike. Održavala je veze sa predstavnicima kulturne i političke elite, i sa visokim crkvenim dostojanstvenicima. Oni su, redom, iskazivali visoki pijetet, u jednakoj meri spram njene obrazovanosti, moralnih vrlina i fine kultivisanosti njenog duha uopšte. Važnu ulogu Anica je igrala i u održavanju kontakata između dubrovačkog kulturnog kruga i Ruđera u dugim godinama njegovog stranstvovanja. Održavajući korespondenciju sa Ruđerom, Anica je bila svojevrsni posrednik između slavnog brata i predstavnika domaće političke i kulturne elite, udevajući u svoja pisma Ruđeru vesti iz zavičaja ili prenoseći iz njegovih pisama novine biranim sugrađanima.  Umrla je 12. avgusta 1804. godine. Njenim senima počast je odao svojim stihovima znameniti latinista Brno Džamanjić, a oglasio se prigodnicom još jedan anonimni pesnik iz Dubrovnika.